تاثیر استفاده از تفاله دانه انار و ال-کارنیتین در جیره بر کمیت و کیفیت شیر و فراسنجه‌های شکمبه‌ای بز شیرده

استفاده از فراورده‌های فرعی کشاورزی و صنایع غذایی موجب کاهش هزینه‌های پرورش دام می‌گردد، تفاله دانه انار یک فراورده فرعی بوده که می‌توان در تغذیه دام استفاده کرد. همچنین برای بهبود استفاده از روغن موجود در دانه‌ی انار که بیشتر آن را اسیدهای چرب بلند زنجیر تشکیل می‌دهند می‌توان با استفاده از ال-کارنیتین که بر اکسیداسیون اسیدهای چرب موثر می‌باشد، برای افزایش بازده تولید شیر بهره گرفت. جهت بررسی تاثیر تفاله دانه انار حاوی روغن غیراشباع به همراه ال– کارنیتین، بر کمیت و کیفیت شیر بزهای شیرده نژاد مهابادی و بررسی فعالیت شکمبه‌ای بزها این آزمایش طراحی گردید. مواد و روش ها تعداد 32 راس بز شیرده نژاد مهابادی با روزهای شیردهی 6 ± 45، تولید شیر روزانه 20/0 ± 05/1 کیلوگرم، میانگین سن 3 سال، وزن 1/4 ± 8/39 کیلوگرم که دارای یک بزغاله شیرخوار بودند. بزها بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده در دوره پیش آزمایش به طور تصادفی به 4 گروه آزمایشی 8 رأسی تقسیم و سپس با آرایش فاکتوریل2×2 با دو سطح صفر و 10 درصد تفاله دانه انار و صفر و 300 قسمت در میلیون ال-کارنیتین در کیلوگرم ماده خشک به مدت 6 هفته در آزمایش بودند. جیره‌های آزمایشی شامل: 1) جیره بدون تفاله دانه انار و ال-کارنیتین، 2) جیره با 10 درصد تفاله دانه انار بدون ال-کارنیتین، 3) جیره بدون تفاله دانه انار با 300 قسمت در میلیون ال-کارنیتین و 4) جیره با 10 درصد تفاله دانه انار با 300 قسمت در میلیون ال-کارنیتین در کیلوگرم ماده خشک، بودند. با توجه به تغذیه بز‌ها به صورت انفرادی، مقدار خوراک مصرفی هر بز به طور روزانه ثبت شد. شیر تولیدی روزانه هر بز با استفاده از دستگاه شیردوش در دو وعده اندازه‌گیری ‌شد. نمونه گیری از مایع شکمبه، در آخرین روز هفته پایانی آزمایش و سه ساعت بعد از خوراک‌دهی نوبت صبح و با استفاده از لوله مری متصل به پمپ خلاء صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SAS و رویه MIXED انجام شد. یافته ها نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که افزودن تفاله دانه انار و ال-کارنیتین به جیره تأثیری بر وزن نهایی، کل افزایش وزن، افزایش وزن روزانه و ماده خشک مصرفی نداشت و تغییر ضریب تبدیل غیر معنی دار بود. تولید شیر (گرم در روز) تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت، اما تولید شیر تصحیح شده بر مبنای 4 درصد چربی، درصد چربی شیر، تولید چربی و نسبت چربی به پروتئین شیر با افزودن تفاله دانه انار به طور معنی دار افزایش یافت (05/0>P)، همچنین استفاده از مکمل ال-کارنیتین باعث افزایش معنی‌دار درصد پروتئین و لاکتوز شیر گردید (05/0>P). pH، تعداد پروتوزوآ، غلظت نیتروژن آمونیاکی و غلظت کل اسید‌های چرب فرار شکمبه تحت تأثیر تیمار‌های آزمایشی قرار نگرفت (05/0P). نتیجه گیری نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از تفاله دانه انار و افزودن ال-کارنیتین به جیره باعث بهبود کیفیت شیر بز شدند. اگرچه استفاده همزمان ال-کارنیتین و تفاله دانه انار بر تولید شیر تاثیر معنی نداری نشان نداد، اما تاثیر متقابل ال-کارنیتین و تفاله دانه انار بر فعالیت شکمبه باعث تولید بیشتر استات گردید. با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان نتیجه گیری کرد که تفاله دانه انار را می‌توان به عنوان محصول جانبی ارزان با بهبود تولید و ترکیب شیر بز و ال–کارنیتین را نیز به عنوان مکمل موثر بر مصرف چربی جیره‌ای و تامین بهتر انرژی دردسترس در تغذیه بز‌های شیری به کار برد.